BioShock: Rapture review

“Is a man not entitled to the sweat of his own brow?”, aldus de hoofdvraag van Andrew Ryan, de stichter van de onderwaterstad Rapture. De man heeft een visie waarin iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen bestaan en niet als veredelde parasieten op elkaars successen meelift. Geen overheid, geen religie, geen censuur… alleen de mens. Gewapend met deze ideologie en een welverdiend fors kapitaal besluit Ryan om na de Tweede Wereldoorlog het heft in eigen hand te nemen. Hij ziet een stad voor zich, waarin de zelfvoorzienende elite zich huist en waar niemand ooit van hun bestaan af zal weten: Rapture. In BioShock: Rapture staat het onstaan van deze utopie centraal.

Want hoe zet je een stad als deze op poten? En hoe ga je dit levendige idee gestalte geven? Uit Andrew Ryan’s aanpak blijkt meteen dat de ondernemer nooit voor de makkelijkste weg koos. Ondanks het gemakzucht dat hij zich kan veroorloven kiest hij graag precies de juiste man voor de juiste klus op de juiste plaats. En met deze insteek biedt het boek een frisse kijk op de vergane glorie in het onderwaterwezen. De nadruk ligt ditmaal op het ontstaan van de stad en hoe de inwoners met Ryan’s ideologie omgingen. Ryan lijkt met zijn legendarische achtergrond en verantwoordelijkheid een uiterst geschikt hoofdpersonage voor dit boek. Maar die eer is niet alleen aan hem in het verhaal. Zo blijkt dat ook schrijver John Shirley nooit in zijn werk voor de makkelijkste weg kiest.

Rapture, voor het verval

Zodra Ryan een ambitieuze ingenieur genaamd Bill McDonagh inhuurt voor het ontwikkelen van bouwplannen, wordt de totstandkoming van Rapture een proces dat blijft boeien. Deze ingenieur, die in het dagelijks leven alleen werk als loodgieter kan krijgen, geeft maar om één ding meer dan om een succesvolle carrière: zijn familie. Met aanvankelijk deze twee visionairs aan het roer wordt de onderwaterstad gedurende de eerste helft van het verhaal van zijn beste kanten gezien. Zo krijgt de lezer ook mee hoe Rapture was voordat het begon te vervallen en veranderde in de doffe ellende die we uit de games kennen. Hoe de elitaire mens daar zijn plek vond en hoe verschillende groepen genoodzaakt waren om in verschillende klassen te leven. Ondanks ieders welvarend bestaan boven water breekt de armoede uit wanneer blijkt dat niet iedereen zichzelf weet te bedruipen in Rapture. Indirect wordt de lezer aan het denken gezet over verschillende standpunten. Waarom heeft de ene groep het beter dan de andere? Heeft iedereen wel bestaansrecht in Rapture? Is Andrew Ryan’s ideologie wel zo eerlijk?

“Indirect wordt de lezer aan het denken gezet over verschillende standpunten“

In tegenstelling tot de games wordt er geen gestalte gegeven aan een waardige ‘bad guy’ in het verhaal. Het boek geeft ons er namelijk twee. De reden waarom veel fans van BioShock de tweede game vonden tegenvallen, kwam voornamelijk door het aantreden van de rebelse Sophia Lamb. Het gebrek aan achtergrondinformatie over dit personage bood weinig tot geen perspectief en werkte daarom averechts. We wisten alleen dat de opportunist graag de touwtjes in handen had, maar niet waarom precies en wat haar zo maakte. De dame krijgt in BioShock: Rapture eindelijk de juiste plaats in het universum zonder dat het geforceerd aanvoelt. En dat is waar John Shirley’s schrijfstijl gloreert. Shirley heeft de verweving van de verhaallijnen met de juiste context aangepakt, waardoor het nergens geforceerd aanvoelt. Een boek dat enkel plotgaten op halfgebakken wijze probeert op te vullen is toch iets waar lezers bang voor zijn. Gelukkig is niks minder waar en snapt Shirley wat de conflicterende belangen in Rapture zo levensecht maakt.

Bij een levensecht, meeslepend verhaal horen tegenstrijdige belangen. En voor Andrew Ryan is er maar één persoon slim genoeg om hem van zijn troon te werpen: Frank Fontaine. Hoe deze man in Rapture is beland werd altijd als een raadsel beschouwd in de games. Met het boek krijgen geïnteresseerden eindelijk de gelegenheid om er achter te komen wie Fontaine nou echt was. En dat wordt bedoeld in het breedst van de zin. Want deze slinkse gast komt zo verrassend uit de hoek dat je zowaar gaat twijfelen aan je eigen inschattingsvermogen. Fontaine gaat te werk volgens Ryan’s ‘regels’ en haalt daar het beste uit. Zijn onderzoek in de onderwaterwereld, met de slimste wetenschappers aan zijn zijde, leidt niet alleen tot de substanties ADAM en EVE, maar ook tot zijn befaamde Plasmids. Hoe deze producten tot stand zijn gekomen wordt tot in de puntjes toe uitgelegd. Nog verbazingwekkender is hoe zijn verkoopwaar een revolutie tot stand bracht die de stad onuitwisbaar veranderde.

Revoluties leiden tot oorlog en oorlog leidt tot grief. Nee, BioShock: Rapture is geen sprookje met een Disney-einde. Het doet denken aan oorlogen zoals wij ze kennen uit onze werkelijke geschiedenis. Dat een boek dit met iemand kan doen mag een prestatie van formaat genoemd worden. Vooral als er rekening wordt gehouden met het feit dat het zijn oorsprong vindt in een game. Alle situaties die voor de oorlog afspelen volgen elkaar tevens logisch op en houden het geheel boeiend. Dankzij de emotionele dosering is het 430 pagina’s tellende BioShock: Rapture verplichte kost voor iedereen die de charme van Rapture nog een keer wil proeven zonder de herhaling van de eerste twee games te beleven.

Conclusie

Bioshock: Rapture is niet de zoveelste poging om nog meer geld te verdienen aan een succesvolle franchise. Het boek bevat een hoog schrijfniveau en verkent met veel expertise de elementen die ten grondslag stonden aan de totstandkoming en het verval van een verborgen stad waarvan de lezer bijna zou geloven dat het echt heeft bestaan. Of het voor nieuwkomers van het BioShock-universum net zo interessant is, blijft de vraag. Maar fans van de franchise zullen John Shirley dankbaar zijn voor de nauwkeurig ontwikkelde en emotioneel slepende verhaallijnen die door het gehele boek heen sijpelen.